Το burnout αποτελεί μια ολοένα και πιο συχνή κατάσταση στον σύγχρονο εργασιακό χώρο, με πολλούς εργαζομένους να βιώνουν σωματική και συναισθηματική εξάντληση. Αυτή η ψυχολογική εξουθένωση συχνά προκαλείται από παρατεταμένο στρες και απαιτήσεις στο περιβάλλον εργασίας, καθιστώντας δύσκολο για τους ανθρώπους να διαχειριστούν τις επαγγελματικές τους υποχρεώσεις. To σημαντικό είναι πως δεν εμφανίζεαται μόνο σε ανθρώπους που δεν αγαπούν τη δουλειά τους. Επομένως, δεν είναι μόνο θέμα σωστής ή λανθασμένης επιλογής αλλά κυρίως θέμα προτεραιοτήτων και ισορροπιών.
Το burnout εκδηλώνεται με ποικίλα σωματικά και ψυχικά συμπτώματα, τα οποία μπορεί να διαφέρουν από άτομο σε άτομο. Ωστόσο, υπάρχουν κάποια κοινά σημάδια που βοηθούν να αναγνωρίσουμε πότε βρισκόμαστε σε κατάσταση ψυχολογικής εξουθένωσης.
Ψυχικά συμπτώματα του burnout
Συναισθηματική εξάντληση
Το κυρίαρχο χαρακτηριστικό του burnout είναι το αίσθημα εξάντλησης, όπου το άτομο νιώθει διαρκώς κουρασμένο, ακόμη και μετά από ξεκούραση. Αυτό δεν αφορά μόνο τη φυσική κόπωση, αλλά και την ψυχική κόπωση που μπορεί να συνοδεύεται από έλλειψη ενέργειας και κίνησης για οτιδήποτε.
Μειωμένη απόδοση και αυτοεκτίμηση
Το άτομο μπορεί να παρατηρήσει ότι η απόδοσή του στην εργασία ή σε άλλες καθημερινές δραστηριότητες μειώνεται. Συχνά νιώθει αναποτελεσματικό,
ανίκανο να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις και απογοητευμένο από τον εαυτό του.
Απάθεια και αποσύνδεση
Ένα άλλο σημάδι είναι η απάθεια προς την εργασία ή άλλες δραστηριότητες που παλαιότερα ήταν σημαντικές. Το άτομο μπορεί να νιώθει αποσυνδεδεμένο από τις ευθύνες του και να παρουσιάζει αδιαφορία για την επίτευξη στόχων ή τη συνεργασία με άλλους.
Άγχος και στρες
Η συνεχής πίεση και οι αυξημένες απαιτήσεις στον εργασιακό χώρο μπορούν να οδηγήσουν σε έντονα αισθήματα άγχους. Το άτομο μπορεί να βιώνει συχνά ανησυχία, νευρικότητα ή ακόμα και κρίσεις πανικού.
Αυξημένη ευερεθιστότητα και συναισθηματικές μεταπτώσεις
Οι άνθρωποι που βρίσκονται σε κατάσταση burnout συχνά γίνονται πιο ευερέθιστοι, με απότομες συναισθηματικές μεταπτώσεις. Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει ξεσπάσματα θυμού ή έντονη θλίψη, τα οποία δεν συνδέονται απαραίτητα με κάποιο συγκεκριμένο γεγονός.
Κοινωνική απομόνωση
Όταν κάποιος βιώνει burnout, μπορεί να αποσύρεται από κοινωνικές αλληλεπιδράσεις, αποφεύγοντας φίλους, συναδέλφους ή ακόμα και την οικογένεια. Η κοινωνική απομόνωση εντείνει τα συναισθήματα μοναξιάς και άγχους.
Σωματικά συμπτώματα του burnout
Χρόνια κόπωση
Το σώμα ανταποκρίνεται στο άγχος και τη συναισθηματική εξουθένωση με παρατεταμένη κόπωση, ακόμη και αν το άτομο έχει κοιμηθεί αρκετά. Συχνά, η φυσική εξάντληση γίνεται αισθητή από το πρωί, χωρίς καμία βελτίωση κατά τη διάρκεια της ημέρας.
Διαταραχές ύπνου
Οι άνθρωποι με burnout συχνά αντιμετωπίζουν προβλήματα ύπνου, όπως αϋπνία ή διακοπτόμενος ύπνος. Αν και το άτομο είναι εξαντλημένο, μπορεί να δυσκολεύεται να χαλαρώσει και να κοιμηθεί, γεγονός που επιδεινώνει την ψυχική και σωματική κόπωση.
Συχνές κεφαλαλγίες και μυοσκελετικοί πόνοι
Το άγχος και η ένταση μπορούν να προκαλέσουν σωματικά προβλήματα όπως πονοκέφαλοι, πόνοι στους ώμους, τον αυχένα ή την πλάτη. Αυτά τα συμπτώματα είναι συχνά το αποτέλεσμα της χρόνιας έντασης που το άτομο διατηρεί στο σώμα του.
Αλλαγές στην όρεξη
Το burnout μπορεί να επηρεάσει τις διατροφικές συνήθειες, προκαλώντας είτε υπερφαγία είτε απώλεια όρεξης. Αυτές οι διατροφικές αλλαγές συνδέονται με την προσπάθεια του ατόμου να διαχειριστεί το άγχος ή την απάθεια.
Αδύναμο ανοσοποιητικό σύστημα
Το άγχος και η χρόνια κόπωση επιβαρύνουν το ανοσοποιητικό σύστημα, κάνοντας το άτομο πιο ευάλωτο σε ασθένειες, όπως κρυολογήματα και λοιμώξεις.
Γαστρεντερικά προβλήματα
Το έντονο άγχος και η συναισθηματική εξουθένωση μπορούν να προκαλέσουν προβλήματα στο γαστρεντερικό σύστημα, όπως δυσπεψία, ναυτία ή ακόμα και πιο σοβαρές παθήσεις, όπως το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου.
Λόγοι που προκαλούν burnout
Υπερφόρτωση εργασίας και υπερεργασία
Ένας από τους κυριότερους λόγους του burnout είναι η υπερβολική εργασία. Σύμφωνα με πρόσφατες έρευνες, οι εργαζόμενοι συχνά καταναλώνουν μεγάλο μέρος του χρόνου και της ενέργειάς τους σε υπερβολικά φορτωμένα προγράμματα, αφήνοντας ελάχιστο ή καθόλου χώρο για ξεκούραση και αναψυχή. Η ψηφιακή εποχή και η δυνατότητα απομακρυσμένης εργασίας έχουν εντείνει αυτό το φαινόμενο, καθώς πολλοί εργάζονται περισσότερες ώρες απ’ ό,τι θα έκαναν στο γραφείο.
Έλλειψη ελέγχου και αυτονομίας
Η αίσθηση ότι ο εργαζόμενος δεν έχει αρκετό έλεγχο στον τρόπο που εκτελεί τη δουλειά του μπορεί να οδηγήσει σε έντονο στρες. Αυτό συχνά συνδέεται με τις αυστηρές διοικητικές δομές που επιβάλλουν σταθερούς κανόνες και περιορισμούς στους εργαζόμενους, αφήνοντάς τους με λίγη ευελιξία για να αντιμετωπίσουν τις εργασιακές τους υποχρεώσεις με τον δικό τους τρόπο.
Ασαφείς ρόλοι και προσδοκίες
Όταν οι προσδοκίες και οι στόχοι της θέσης εργασίας δεν είναι σαφώς καθορισμένοι, οι εργαζόμενοι μπορεί να νιώθουν σύγχυση και ανασφάλεια. Οι ασαφείς ρόλοι μπορούν να προκαλέσουν άγχος και να μειώσουν την εργασιακή ικανοποίηση, οδηγώντας σε ψυχολογική εξουθένωση.
Έλλειψη αναγνώρισης και υποστήριξης
Ένας σημαντικός παράγοντας είναι η έλλειψη αναγνώρισης των προσπαθειών και των επιτυχιών. Οι εργαζόμενοι που δεν νιώθουν ότι η δουλειά τους εκτιμάται ή υποστηρίζεται από τους προϊστάμενους και τους συναδέλφους τους είναι πιο επιρρεπείς στο burnout.
Τρόποι αντιμετώπισης του burnout
Οριοθέτηση χρόνου και υγιής διαχείριση εργασίας
Ένας από τους πιο αποτελεσματικούς τρόπους για την πρόληψη του burnout είναι η οριοθέτηση του χρόνου και η προγραμματισμένη ανάπαυση. Οι εργαζόμενοι πρέπει να αποφεύγουν την υπερβολική εργασία και να δίνουν προτεραιότητα στον ελεύθερο χρόνο τους. Η πρακτική αυτή επιτρέπει στο σώμα και το μυαλό να ανακάμψουν, αποτρέποντας την εξάντληση.
Καλλιέργεια συναισθηματικής νοημοσύνης
Η συναισθηματική νοημοσύνη μπορεί να βοηθήσει τους εργαζόμενους να διαχειριστούν το άγχος και να ενισχύσουν την ανθεκτικότητά τους. Η επίγνωση των συναισθημάτων και των αναγκών τους μπορεί να τους επιτρέψει να αναγνωρίζουν τα σημάδια του burnout και να αναζητούν έγκαιρα υποστήριξη.
Αυτονομία και ευελιξία στην εργασία
Η προώθηση ενός περιβάλλοντος όπου οι εργαζόμενοι έχουν περισσότερο έλεγχο στη δουλειά τους μπορεί να μειώσει το άγχος. Η παροχή ευελιξίας στο πώς, πότε και πού εργάζονται οι άνθρωποι μπορεί να συμβάλει στη βελτίωση της ψυχικής υγείας τους.
Ενίσχυση της κοινωνικής υποστήριξης στο χώρο εργασίας
Ένας άλλος σημαντικός τρόπος αντιμετώπισης του burnout είναι η δημιουργία ενός περιβάλλοντος που ενθαρρύνει την κοινωνική υποστήριξη. Η αναγνώριση των επιτευγμάτων και η παροχή βοήθειας από συναδέλφους και διευθυντές μπορεί να ανακουφίσει το αίσθημα της απομόνωσης και να προωθήσει την ψυχολογική ευημερία.
Είναι σημαντικό ο εργαζόμενος να απευθυνθεί στον εργοδότη του ή στη διαχείριση ανθρώπινου δυναμικού της εταιρίας (αν υπάρχει) καθώς και σε σύμβουλο σταδιοδρομίας ώστε να βοηθηθεί να θέσει το πλαίσιο, να ιεραρχήσει τις ανάγκες του ώστε να αρχίσει να απολαμβάνει πάλι την εργασία του.
Πάνος Σταυρόπουλος
(ΜΑ) Σύμβουλος Σταδιοδρομίας
